2011-11-29

Сунадаг...

Б.Ганчимэгийн  Сунадаг автобус, Хөлөндөө өндөгтэй унага, Оймс иддэг хулгана, Баллуур зэрэг хүүхдийн хөөрхөн шүлэгүүд дээрх сайтаар гарсан байна. Номыг авч хүүхдүүдээ уншуулаарай.

MongolNews.mn - Хүүхдийн зохиолч ЭЭЖ ОХИН ХОЁР: "
Б.ГАНЧИМЭГ
Хөл тавих зайгүй
Дүүрэн зорчигч суулгасан
Хөх цэнхэр автобус
Хүнгэнэн дуугарч давхина
Нэгдүгээр ангийн сурагчид
Эхний эгнээнд суужээ
Хоёр гуравдугаар ангийнхан
Хойно хойноосоо дараалжээ."
Дунд ангийн сурагчид
Дундуур хавьцаа тухалжээ
Арын хэдэн суудал
Ахлах ангийнханд оногджээ.
'via Blog this'

2011-11-21

Цэцэрлэгийн эрхлэгч (2)


Цэцэрлэгээс эцэг эхийн дунд зохиох ажил.

Эцэг эх бол хүүхдийн анхны багш. Тэд хүүхдийг хувь хүний хувьд нялхаас нь эхлэн бие бялдар, ёс суртахуун ба оюуныг хөгжүүлэх төлөвшүүлэх анхны суурийг тавих үүрэгтэй.
Гэр бүл ба хүүхдийн цэцэрлэг бол ирээдүйн иргэнийг бий болгох нийгмийн хоёр чухал сургууль. Гэвч бие биеэ ойлгох, сонсох, тэсвэр хатуужлыг давах, хоорондоо харилцах, харилцан ойлголцох талаар цаг хугацаа бага байдаг.  Харилцан бие биеэ ойлгохгүйгээс болж дунд нь хүүхэд хохирч байдаг байна. Эцэг эх хүүхдэд минь өнөөдөр ямар хоол өгсөн бол гэдгийг сонирхдог, цэцэрлэг бидний  хүүхдийг минь зөвхөн харж саатуулдаг гэж ойлгодог. Иймд багш нарт дээрх шалтгаанаас болж эцэг эхтэй харьцахад их саад учирдаг.

Хүүхдийн хүмүүжлийн талаар эцэг эхэд ойлгуулахад багш нарт маш хүнд байдаг. Хүүхдийг зөвхөн хооллоод, гоё хувцас өмсгөөд байх нь биш хүүхэдтэйгээ харьцаж ярилцаж, тэдний бодол санаа, мөрөөдлийг сонсож, тэднийг сэтгэж бодож байгааг дэмжиж байх талаар багш нар эцэг эхэд зөвлөгөөн өгөхөд хүлээн авах дургүй байдаг. "Бид завгүй, цаг байхгүй" гэж хариулна.

 Үүнийг яаж өөрчлөх вэ?
 Хамтран ажиллах талаар яаж эцэг эхийн сонирхлыг татах вэ?

Эцэг эхтэй хамтран ажиллахад  юуны өмнө эцэг эхийн  сонирхол, үзэл бодол, мөрөөдөл, амьдралыг судлах, гэр орноор нь очих, гэр бүлийн хүмүүжил, эцэг эхийн хоорондын харьцаа, хүүхдийн хөгжих орчин гэрт нь байгаа эсэхийг судалж дүгнэлт гаргах нь чухал байдаг.

Эцэг эхийг судлаад үзэхэд тэд гурван бүлэгт хуваагддаг. Үүнд:

  • Лидер /манлайлагч/ эцэг эх гэж байдаг. Тэд хүүхдийн цэцэрлэгийг сонирхдог, тэдний үйл ажиллагааг мэддэг байнга цэцэрлэгийн ажилд тусалдаг.
  • Гүйцэтгэгч эцэг эх гэж байна. Тэд ямар нэгэн болзол харж цэцэрлэгийн ажилд оролцоно.
  • Шүүмжлэлтэй ажиглагч эцэг эх гэж байна. Тэд хүүхдийнхээ боловсролд анхаарч хүмүүжил сургалтын зарим үйл ажиллагаанд сууж өөрийн хүүхэд  аль зэрэг оролцож байгааг ажиглах, хүүхдийн ямар нэгэн асуудал гарахад мэргэжлийн хүнд хандаж шийдвэр гаргах, “Намайг  ингэж л хүмүүжүүлж байсан юм” гэж хайнга хандах зэргээр  дээрхи эцэг эх бидний зохиож  байгаа ажилд оролцдог .

Иймд хүүхдийн цэцэрлэг эцэг эхтэй хамтран ажиллах талаар тодорхой зорилго чиглэлтэй ,эцэг эхийн сонирхлыг татахуйц тэдэнд хүүхдийн хүмүүжлийн талаар боловсрол олгох олон төрлийн ажил зохиох шаардлага гарч ирж байдаг. Энэ талаар та бүгдэд эцэг эхтэй ажиллахад үлгэр жишээ болгож  ирэх бичлэгүүдээрээ дараах зүйлийг өгнөө.  Үүнд:

  •    Цэцэрлэгээс эцэг эхийн дунд зохиох үйл ажиллагаа. /үлгэрчилсэн байдлаар өглөө/
  •    Эцэг эхэд зориулсан сурталчилгааны хэлбэрүүд. (дараах бичлэгт)
  •    Цэцэрлэгийн бүлэгт эцэг эхийн хамт явуулах баяр ба чөлөөт цаг. (дараах бичлэгтсэдвүүдийг өгөх болно.

 Цэцэрлэгээс эцэг эхийн дунд зохиох үйл ажиллагаа. /үлгэрчилсэн байдлаар өглөө/

  •  Цэцэрлэгт явж байгаа хүүхэд нэг бүрийн  гэрээр очиж танилцах,
  • Нийт ( жилд 2 удаа)  ба бүлгийн  (  улиралд 1 удаа ) эцэг эхийн хурлыг тогтмол хийх / эцэг эхийн эхний хурлыг тоглоомын аргаар тойрч зогсоод өөрсдийг ээ танилцуулах, хүүхэд насаа санаж ярилцах, хүүхдийн болон том хүний дуу дуулах,  цэцэрлэгийн  ба бүлгийн зорилгоо танилцуулах ба жил ба улирлын тайлангаа тавих  гэх мэт./
  • Хүүхдийн хүмүүжлийн талаар зөвлөгөөн өгөх / хүүхдийн нас зүйн онцлог тэдэнтэй хэрхэн яаж ажиллах талаар богино хэмжээтэй байх ба сэтгэл судлаач,эмч, хэл засалч зэрэг мэргэжлийн хүмүүсийг урьж яриа хийлгэх/
  • Эцэг эх хүүхэд оролцсон хичээл явуулах / “ Бид дэлхийн хүүхдүүд”, “Миний сайхан нутаг”, “Миний хайртай хот / хот,аймаг, дүүрэг, сум бригад, хороо гэх мэт”, “Миний хайртай унага”, “Миний хайртай дүү”, “ Миний хайртай өвөө, эмээ”,“Миний хайртай ишиг”,  “Миний хайртай нохой”,  “Миний хайртай цэцэг”, “Манай аймгийн домог”, “Манай нутгийн шувууд”, “Мэдлэгийн орон” “Газар дэлхийгээ аваръя” зэрэг  сэдэвтэй хичээлийн конспект бэлтгэж явуулах/
  • Эцэг эх ба хүүхдийн оролцсон бүтээлийн үзэсгэлэн гаргах /зургийн, наа малын, баримлын, зохион бүтээх, эцэг эхийн урлан бүтээсэн зүйл, эцэг эх хүүхдийн хамт хийсэн бүтээл гэх мэт./
  • Хамтарсан аялал экскурс зохиох / нутаг орноороо явж бахархал төрүүлэх/
  • Харилцааны өдөр / цэцэрлэгийн эрхлэгч , арга зүйч ,багш нарын төлөөлөл, эцэг эх нар оролцсон“ Халуун хийцтэй цайны өдөр” , “Боорцогтой халуун цайны өдөр” сэдвээр чөлөөтэй · ярилцаж эцэг эхийн саналыг сонсох, багш эцэг эхийн харилцан чөлөөтэй ярилцах гэх мэт./
  • Буян хийх өдөр / жилд нэг удаа тухайн цэцэрлэгт явж байгаа хагас өнчин, нэн ядуу айлын хүүхдэд туслах зорилгоор айлд байгаа илүү тоглоом, хүүхдийн хувцас , ном хичээлийн хэрэглэлийг хүүхдэд бэлэглэх арга хэмжээ явуулахын тулд “ 10 төгрөгийн өдөр”, “ Найздаа хувцас бэлэглэе” ,” Найздаа тоглоомоо бэлэглэе”, “ Найздаа хичээлийн хэрэгсэл ба номоор тусалъя”, “Зүгээр л тусалж байна”, “Байгалийн гамшигт орсон орны хүүхдэд тусалъя”  гэх мэт ядарсан хүүхдэдээ туслах хайрлах халамжлах ажил зохиох өдөртэй болох г.м/
  • Нээлттэй хаалга / улиралд нэг өдөр эцэг эхчүүд хүүхдийн болон багшийн үйл ажиллагаатай танилцах зорилготой/
  • Баяр, чөлөөт цагийг өнгөрүүлэх бэлтгэл ажилд эцэг эх оролцох / “9-р сарын 1-ний нээлт”, “шинэ жил”, “ээжийн баяр” , хүүхдийн “төрсөн өдөр”, “ сургуульд үдэх өдөр” зэрэг арга хэмжээний бэлтгэл ажилд ба өдөрлөгт зөвхөн цэцэрлэг дээрээ оролцоно, гадуур ресторан бааранд олны газарт оролцохыг хориглоно/
  • Фото зургийн үзэсгэлэн гаргахад эцэг эх оролцох / гэр бүлийн зураг, олон үйл явдалд оролцсон, хүүхдийн өсөлт ,хүүхдийн хөгтэй явдлууд зөвхөн гэр бүлтэй холбоотой зургууд байх эсвэл зөвхөн цэцэрлэгийн үйл явдлаас харуулсан зургууд байна/
  • Хөгжүүлэх сургалтын орчин бүрдүүлэхэд эцэг эх хамтран оролцох
  • Өглөөний мэндчилгээнд оролцох 
  • Бүлгийн эцэг эхийн зөвлөлийн ажилд оролцох
  • Эцэг эх ба хүүхэдтэй харилцан ярилцах
  • Эцэг эхийн дунд сургалт семинар дадлага  хийх /“ Та хүүхдээ хэрхэн хөгжүүлж байгаа”, “Танай хүүхдийн эрүүл мэнд”, “Танай хүүхэд ямар хоолонд дуртай вэ”, “Танай хүүхэд гэртээ ямар хөдөлмөр хийдэг вэ”,“ Танай хүүхэд сургуульд ороход бэлэн үү ”, ”Танай хүүхэд ямар тоглоомоор тоглодог, ямар ном сонирхдог”, “Танай хүүхэд сургуульд явах хүсэлтэй юу” сэдвээр судалгаа хийх, ярилцлага зохиох гэх мэт./
  • Эцэг эхийн хүлээн авах өрөөнд ажил зохиох / эрхлэгч буюу арга зүйч нар эцэг эхтэй ганцаарчилсан уулзалтууд зохиох/
  • Итгэлт утас / утасны дугаар тавьж утсаар эцэг эхээс мэдээлэл авах/ ажиллуулах
  • Итгэлт шуудан / шуудангийн хайрцгаар мэдээ авах/ ажиллуулах

үргэлжилнэ

2011-11-06

Хонио өсгөё

Ээж аавуудаа хүүхдүүдтэйгээ хамт хонио өсгөөрэй. Эхлээд дөрвөлжин шугамтай дэвтрийн цаас ашиглаж том жижгийг тохируулж зураад хайчилж загварыг хатуу цаасан дээр тавьж зурж хайчлаад, будаж өнгө оруулаарай.







2011-11-03

Цэцэрлэгийн эрхлэгч (1)

Энэ удаагийн цуврал бичлэгээр цэцэрлэгийн эрхлэгч болон цэцэрлэгийн багш нарт юу анхаар ч ажиллах, яаж ажиллах талаар товч зөвлөгөө  өгнө.

Цэцэрлэгийн эрхлэгч нэгэн байгууллагыг удирддаг өөрийн мэдлэг боловсролыг байнга дээшлүүлж ажиллах нь зүйтэй. Мэдлэгээ дээшлүүлэхдээ:
  • сургуулийн өмнөх сурган, сэтгэл судлал,  арга зүй  зэрэг мэргэжлийн онол,
  • тал бүрийн өргөн мэдлэгтэй байх,
  • хүмүүжлийн үйл явцыг сайн мэдэх, мэдрэмжтэй байх,
  • судалгаа туршилт хийх, нэгтгэн дүгнэлт гаргаж байх асуудлуудыг анхаарч ажиллах нь чухал байдаг. 
  • ...
Цэцэрлэгийн  эрхлэгчийн үйл ажиллагаа  гурван чиглэлд чиглэгдэнэ. Үүнд:
  • хүмүүжлийн  үйл ажиллагаа болон заах арга зүйг удирдах,
  • цэцэрлэгийн аж ахуй  ба захиргааны асуудлыг шийдэх,
  • гэр бүлтэй ажиллах ба  эцэг эх болон  нийт хүмүүсийн  дунд сургуулийн өмнөх боловсролыг сурталчлах. 
Жишээ болгож энэ гурван чиглэлд юу хийж болохыг доор дурдлаа.

Хүмүүжлийн үйл ажиллагаа ба заах арга зүйг удирдахад дараах зүйлийг хийнэ. Үүнд:
  • цэцэрлэгийн хүмүүжил сургалтын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд юуны өмнө цаг алдахгүй багш нарт  шинэ мэдээллээр туслалцаа үзүүлэх
  • багш нарын мэргэжлийн дагуу боловсролоо бие дааж дээшлүүлэхэд хяналт тавьж байх
  • хамт олноороо цэцэрлэгийн багшийн  үйл ажиллагаанд нь сууж ярилцах
  • багш нарын тэргүүний туршлагыг  судалж ,нэгтгэн дүгнэх,  сурталчлах ба нэвтрүүлэх
  • тодорхой сэдвээр бие биеийнхээ хүмүүжил сургалтын үйл ажиллагаанд суух
  • цэцэрлэгийн  хүмүүжил сургалтын үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх
  • багш нарын зөвлөгөөнөөр тодорхой асуудлыг хэлэлцүүлж байх
  • багш нарын дунд семинар  дадлага, сургалтууд явуулах
  • багш нарын дунд ялгавартай / туршлагатай ба шинээр ирсэн багш нар/ зөвлөгөө өгч байх
  • заах аргын кабинетыг / багшийг хөгжүүлэх төв /тохижуулж  тогтмол үйл ажиллагаа явуулах
  • шинэ  технологи, арга зүй, өөрийн ,бусад цэцэрлэгийн  болон гадаадын цэцэрлэгийн  багш нарын туршлагаас үзэсгэлэн гаргах
  • эцэг эхийн сурталчилгааны самбар ажиллуулах
  • нийгмийн  ядуу,  хэцүү гэр бүлтэй ажиллах
Цэцэрлэгийн эрхлэгч арга зүйчтэй ажиллах хэлбэрүүд
  • тухайн цэцэрлэгийн онцлог тохируулан  багш нарыг дахин бэлтгэх сургалт явуулах
  • семинар зөвлөгөөн явуулах
  • хичээл хүмүүжлийн ажилд дагуулан сууж  түүнд анализ дүгнэлт гаргах аргад сургах
  • дадлага  семинар явуулах
  •  нийт багш нарт болон ганцаарчлан зөвлөгөө өгөх
  • хүүхдийн цэцэрлэгийн үйл ажиллагааг  туршлагатай хүмүүстэй хамт  шалгалт явуулж оролцуулах

Нээлттэй үйл ажиллагаанд оролцох
  • аймаг дүүргийн цэцэрлэгүүдийн үзүүлэх тайлан хуралд оролцох
  • сурган хүмүүжүүлэх зөвлөгөөн, сурган хүмүүжүүлэх онол-практикийн уншлагад оролцох
  • сургуулийн өмнөх байгууллагын намрын тайлан зөвлөгөөнд оролцох
  • цэцэрлэгийн эрхлэгч нарын зөвлөгөөнд оролцох
Цэцэрлэгийн асуудлыг хариуцсан залуу мэргэжилтэн арга зүйч нарын сургалтуудад оролцох
  • ажлаа хэрхэн яаж төлөвлөхөд зааж сургах
  • цэцэрлэгийг шалгах график гаргах сургах
  • хяналт шалгалтын аргачлалд сургах
  • хүнтэй хэрхэн яаж ажиллах, хяналтын явцад гарсан дүгнэлтийг хэрхэн засах арга
  • цэцэрлэгийн эрхлэгч, хүмүүжүүлэгч багш ба хамт олны тэргүүн туршлагыг хэрхэн ажиглах, судлах, нэгтгэн дүгнэх, сурталчлах, хэрэгжүүлэх аргачлал
  • цэцэрлэгийн байцаагчийг бэлтгэхэд барилгын , санхүүгийн болон бусад мэргэжилтнүүдийг татан оролцуулах
  • цэцэрлэгийн байцаагч нарын үйл ажиллагааг дурдах биш харин үйл ажиллагаанд нь задлан шинжилж дүгнэлт өгч сургах
Хурал зөвлөгөөн семинарт цэцэрлэгийн талаар дараах асуудлыг хэлэлцдэг байх
  • Хот аймаг, дүүргийн хүүхдийн цэцэрлэгийн нэг болон таван жилийн ажлын тайлан үр дүнг дараах асуудлаар хэлэлцүүлнэ. Үүнд:
  • 1. Улсын хэмжээний хэрэгжүүлж буй хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн ололт дутагдал, бэрхшээл түүнийг даван туулсан, гарсан үр дүн,
  • 2. Хүүхдийг эрүүлжүүлсэн ажлын тайлан үр дүн,
  • 3. Хувилбар сургалтыг явуулсан арга туршлага тайлан үр дүн,
  • 4. Хүүхдийг сургуульд бэлтгэж ерөнхий боловсролын сургуульд шилжүүлсэн тайлан үр дүн
  • 5. Шинэ хичээлийн жилийн зорилго зорилт зэрэг асуудлыг хэлэлцэх.
  • Орон нутагт хүүхдийн цэцэрлэг дундын заах аргын нэгдлийн ажлын явц байдал үр дүн, багш нарын мэдлэг боловсролыг дээшлүүлж байгаа байдал, тухай орон нутгийн арга зүйч ба цэцэрлэгийн эрхлэгч нарыг чадваржуулсан байдал зэргийг хэлэлцэх.
Жилд 2-3 удаа зөвлөгөөн семинарт тухайн цэцэрлэгийн талаар хэлэлцэх асуудал. Үүнд:
  • Цэцэрлэгийн жилийн ажлын төлөвлөгөө ба заах аргын нэгдлийн ажлын төлөвлөгөө
  • Төлөвлөгөө хийх аргачил ал дадлага /сургалт/
  • Сурган хүмүүжүүлэх уншлагад бэлтгэх, илтгэл бичих , онолын номд дүгнэлт өгөх, илтгэл бичих аргачлалд сургах
Улс, хот аймгийн  багш нарын дунд явуулдаг намрын бага хуралд оролцох.

Хүүхдийн цэцэрлэг жилд тодорхой нэгэн асуудлыг авч хэлэлцэхийн тулд долоо хоног бүрд тодорхой заах аргын асуудлыг шийдэж байх учраас  Долоо хоногийн заах аргын ажилүлгэр жишээ гаргахыг оролдов.

Жишээ нь тухай цэцэрлэг жилдээ Хүүхдийн цэцэрлэг ба гэр бүлийн нөхцөлд хүүхдийн хэл яриаг хөгжүүлэх гэсэн асуудлыг авч үзье. Энэ асуудлыг долоо хоног бүрд задлаад тодорхой нэг сэдвийг төлөвлөнө.

Үүнд: Заах аргын нэгдлийн долоо хоногт хийх ажлын төлөвлөгөө.

Сэдэв: “ Хүүхдийн цэцэрлэг ба гэр бүлийн нөхцөлд хүүхдийн хэл яриаг хөгжүүлэх”
Зорилго: Тус сэдвээр багш нарын мэдлэгийг системтэй болгох ба энэ үйл явцад эцэг эхийг татан оролцуулж хүүхдийн хэл яриаг хөгжүүлэх зөвлөгөөн аргачлал өгнө.

Долоо хоногийн гариг
  -Ажлын агуулга ба хэлбэрүүд
  -Хариуцах хүн
  -Оролцох хүмүүс
Даваа
 -Дугуй ширээний ярилцлага. “Цэцэрлэг ба гэр бүлээс хүүхдийн хэл яриаг хөгжүүлэх” сэдвийн онолын хэсэг.
-Хүүхдийн хэл яриаг хөгжүүлэх талаар гаргасан асуултад хариулах даалгавар
-Арга зүйч
-Багш нар
Мягмар
-Дунд ба бэлтгэл бүлэгт хүүхдийн хэл яриаг хөгжүүлэх нээлттэй хичээл явуулах.
-Хичээл дээр ба хичээлээс гадуур хүмүүжлийн ажил дээр хүүхдийн үг яриан дээр ажиллах аргачлал тоглоомын аргаар.
- Арга зүйч ба нийт багш нар оролцоно.
Лхагва
- “Авиаг зөв дуудах” дасгал ба семинар.
- “Өвлийн зугаа наадам” сэдвээр хүүхдүүдийн бүтээлч ажил ба өгүүллэг зохиож ярилцах
- Арга зүйч ба хэл засалч багш.
- Нийт багш ба хүүхэд оролцоно.
Пүрэв
-Эцэг эхтэй хамтран явуулах арга хэмжээ:
Нээлттэй өдөр:
-эцэг эх хэл яриа хөгжүүлэх хичээлд суух
-багш эцэг эхийн хамтарсан үйл ажиллагаа /тоглоом ба ярилцлага/
- Дээрх сэдэвтэй холбоотой хамтран самбар гаргах
- “Хүүхдийн хэл яриаг хөгжүүлэх өрх гэрийн нөхцөл дэх боломж” практик дадлага
-”Өөрийгөө танин мэдэх” сургалтын ярилцлага.
- Арга зүйч ба бүлгийн нийт багш нар.
- Бүх багш нар ба эцэг эх оролцоно.
Баасан
- Долоо хоногийн ажлын үр дүнг гаргах.
- Цай уух ярилцлага зохиох
- Арга зүйч. Бүх багш нар, эцэг эх оролцоно.
Үргэлжилнэ