2015-11-15

Хэл яриаг хөгжүүлэх -2


  • 2-3 настай хүүхдэд цээжлүүлэх шүлгүүд
  • 3-4 настай хүүхдэд уншиж цээжлүүлэх шүлгүүд
Сургуулийн өмнөх насны хүүхдийн хэл яриаг хөгжүүлье. Эх хэлээ эзэмшье.

Бага насны хүүхдэд шүлэг, оньсого, зүйр цэцэн үгс, жороо үгсийг эхлээд том чуул нь урнаар хэд хэдэн удаа уншиж өгнө. Дараа нь үг болгоныг тайлбарлан өгөөд дагуулж үг болгоныг хүүхдээр хэлүүлнэ. Хүүхдэд шүлгийг цээжлүүлэхэд байнга өдөр бүр давтаж тогтоолгоно. Хүүхдийн үгийн санг нэмэгдүүлэх, уран тод хэллэгт сургахад нэмэр болгох зорилгоор эцэг эх, багш нарт зориулан доор хи материалыг өглөө. Үүнд:

2-3 настай хүүхдэд цээжлүүлэх шүлгүүд

Бөмбөг

Миний бөмбөг улаан бөмбөг
Чиний бөмбөг хөх бөмбөг
Бөмбөг минь бөмбөр бөмбөр бөмбөрөн
Бүгд олноороо тоглоно.

Өнгийн харандаа

Миний улаан харандаа
Миний хөх харандаа
Миний ногоон харандаа
Миний шар харандаа
Харанда бол миний зэвсэг
Харандаадаа би хайрлана
Харандаагаа би гамнана.

3-4 настай хүүхдэд уншиж цээжлүүлэх шүлгүүд

Багшийн гар

Багшийн гар хүндтэй
Биднийг арчилсан ариун гар
Багшийн гар хөдөлмөрч гар
Биднийг хүмүүжүүлсэн гавьяатай гар

Багшаа сайн байна уу

Багш минь ! Сайн байна уу ?
Мэнд хүргэж ёсолж байна
Цэцэрлэгийн бяцхан сурагч би чинь
Хувцасаа цэвэрхэн өмсөөд ирлээ шүү
     Багш минь ! Сайн байна уу ?
     Мэнд хүргэн ёсолж байна
     Өчигдрийн хэлснийг өв үнэнээр биелүүлээд
     Хувцасаа цэв цэвэрхэн өмслөө.

Цэцэрлэг

Цэцэрлэг сайхан
Цэцэрлэг сайхан
Цэцэрлэгтээ би хайртай
     Цэцэрлэг сайхан
     Цэцэрлэг сайхан
     Цэцэрлэгтээ би жаргалтай
Цэцэрлэг сайхан
Цэцэрлэг сайхан
Цэцэрлэгийн багш надаа хайртай.
     Цэцэрлэг сайхан
     Цэцэрлэг сайхан
     Цэцэрлэгийн багшдаа би хайртай.

Хөдөлмөр сайхан

Хөдөлмөр сайхан, хөдөлмөр сайхан
Хоол унд хөдөлмөр хийвэл олдоно.
Хөдөлмөр сайхан, хөдөлмөр сайхан
Хувцас хунар хөдөлмөр хийвэл олдоно.

Ишиг хурга

Ишиг ишиг зуу зуу
Хурга хурга маа маа
Ишиг хургаа хайрлана
Хурга ишгээ арчилна.

Малын төл

Хонины төлийг хурга гэнэ
Ямаанй төлийг ишиг гэнэ
Үхрийн төлийг тугал гэнэ
Тэмээний төлийг ботго гэнэ
Адууны төлийг унага гэнэ
Илжигний төлийг тутраа гэнэ.

Амьтаны төл

Тахианы зулзагыг дэгдээхэй /цурваа/ гэнэ
Гахайн зулзагыг тоорой гэнэ
Туулайн зулзагыг бүжин гэнэ
Барсын зулзагыг бамбар гэнэ
Баавгайн зулзагыг бамбарууш гэнэ
Бугын зулзагыг нүр гэнэ
Хандгайн зулзагыг хотол гэнэ.

Төлийн дуу
Тугал үхэр мөөрнө
Ботго ингэ буйлна
Хурга ишиг майлана
Унага адуу янцгаана.

Тоглоом
Янз янзын тоглоом байна
Яасан гое сайхан тоглоом бэ?
Эвтэй эетэй наадацгаая
Эвдэж хэмхэлэхгүйгээр тоглоцгооёо

Баяртай

Найзаа найзаа баяртай
Найз нөхөд минь баяртай
Маргааш өглөө уулзъя
Маш сайхан наадацгаяа
Багшаа багшаа баяртай
Багын минь найзууд баяртай
Дараа өглөө уулзъя
Даан ч сайхан тоглоцгооё

Аяга

Шаазан аяга, цавгүй аяга
Эрэн өнгөтэй, цэвэр аяга
Бор өнгөтэй бөмбөгөр аяга
Хоол цай аягалахад сайхан аяг.

Цас

Цасан хүн цасан хүн
Өвлийн хүйтэнд сүртэйхэн
Цасан хүн цасан хүн
Хаврын уринд уйхланхан.

Ус
Ус бол урсдаг
Уур болон дэгддэг
Үүл болон хөвдөг
Бороо болон шаагдаг
Цас болон шуурдаг
Мөс болон хөлддөг

No comments: